«Να αποσυρθεί το απαράδεκτο νομοσχέδιο για τις λαϊκές αγορές που θυσιάζει τον κοινωνικό χαρακτήρα τους προς όφελος των μεγάλων συμφερόντων»
Η Βουλευτής κ. Θεοδώρα Τζάκρη, στην τοποθέτησή της χθες στην Επιτροπή
Παραγωγής και Εμπορίου επί της αρχής του Νομοσχεδίου του Υπουργείου
Παραγωγής και Επενδύσεων με τίτλο «Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός του
ρυθμιστικού πλαισίου οργάνωσης και λειτουργίας του υπαίθριου εμπορίου»
αναφέρθηκε αρχικά στον υφιστάμενο νόμο 4497/2017, που τέθηκε σε ισχύ το
Νοέμβριο του 2017, επισημαίνοντας ότι η Κυβέρνηση προχωρά στην αναμόρφωση
του εν λόγω πλαισίου χωρίς αυτός να έχει πλήρως εφαρμοστεί και αξιολογηθεί.
Σχετικά με το προτεινόμενο σχέδιο νόμου σημείωσε ότι πρόκειται για ένα ασταθές
και ασαφές πλαίσιο λόγω του τεράστιου όγκου της δευτερογενούς νομοθεσίας που
προβλέπεται, εφόσον ο εκάστοτε Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα
αποφασίζει, για το πως θα λειτουργούν οι Λαϊκές Αγορές, πως θα γίνεται η
αδειοδότηση, πως θα γίνονται οι προκηρύξεις, ποια θα είναι τα δικαιολογητικά
για τις άδειες, ποιοι θα συμμετέχουν στις λαϊκές αγορές, ποια είδη θα πωλούνται
κλπ. Επιπλέον, επισήμανε τον τιμωρητικό του χαρακτήρα με μια πρόθεση
«αρπαγής» των ήδη υπαρχόντων αδειών και ανακατανομής τους με βάση τα νέα
κριτήρια, την μετά την λήξη της άδειας απώλεια των θέσεων που είχαν
επαγγελματίες και παραγωγοί και την υποχρέωση να λάβουν μέρος σε προκήρυξη με
άλλα κριτήρια (ηλικίας, αριθμού τέκνων, αστεγίας, κατάρτισης κλπ), τον αποκλεισμό
εισόδου νέων παραγωγών στις λαϊκές αγορές όλης της χώρας τουλάχιστον μέχρι
την ολοκλήρωση του πληροφοριακού συστήματος ΟΠΣΑΑ.
Κλείνοντας, ανέφερε ότι το νέο νομοσχέδιο για το υπαίθριο εμπόριο έχει σκοπό να
αποδυναμώσει τον θεσμό των λαϊκών αγορών και να μετατραπούν αυτές σε
εμπορικές υπέρ των ιδιωτικών εταιρειών που θα θελήσουν να δραστηριοποιηθούν στο
χώρο και υπέρ των μεγάλων υπεραγωρών (hypermarkets, supermarkets κλπ) προς τις
οποίες επιχειρείται «να κατευθυνθούν» οι καταναλωτές.
2
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της ομιλίας:
«Θέλω να ευχηθώ από καρδιάς περιστατικά στην κ. Μπακογιάννη. Σε περιπτώσεις σαν και
αυτές οι επιστημονικές εξελίξεις είναι πολύ ελπιδοφόρες ειδικά σε νέους ανθρώπους με την
ζωντάνια και τον δυναμισμό της κ. Μπακογιάννη.
Κύριε Πρόεδρε
Παρά τον κατευνασμό που επιχείρησε ο πρωθυπουργός με την πρωινή του ομιλία αναφορικά με
την πανδημία, που δεν μπήκε καν στον κόπο να ρωτήσει τι θα ανακοινώσει ο ΕΟΔΔΥ το
απόγευμα, σήμερα στην Βόρεια Ελλάδα, στην Μακεδονία, στην Θράκη και στην Θεσσαλία ηχεί
όχι καμπάνα αλλά σειρήνα συναγερμού. Να σας πω μόνο χαρακτηριστικά ότι η Λάρισα
ανακοίνωσε 200 κρούσματα, η Πιερία 140, η Ημαθία 140, η Μαγνησία 140 και η Ξάνθη 100
νέα κρούσματα.
Και δεν ξέρω τι απέγινε με τον άλλοτε συνεργάτη σας τον κ. Μανιατάκη, κ. Γεωργιάδη, εκείνο
που ξέρω όμως είναι ότι οι χειρισμοί της κυβέρνησής σας, οι σχετικοί με την υγεία ακόμη και
στην πανδημία, υποτάσσονται εργαλειακά, αντί να προτάσσονται και γίνονται πεδίο επίλυσης
ακόμη και ενδοκομματικών σας αντιθέσεων, όπως η περίπτωση της αντικατάστασης του
Προέδρου του ΕΟΔΔΥ κ. Αρκουμανέα, όχι για κάποιον άλλο λόγο, αλλά γιατί δεν δεχόταν να
γίνει πλυντήριο στην υπόθεση του ΚΕΛΠΝΟ, όταν ήσασταν Υπουργός Υγείας κ. Γεωργιάδη.
Και αυτά δεν τα λέω εγώ. Δεν είχα καμιά διάθεση να υπερασπιστώ κανέναν κ. Αρκουμανέα.
Αυτά τα λένε όλα τα πρωτοσέλιδα των εφημερίδων, των ημερών που ακολούθησαν την
καρατόμηση Αρκουμανέα και όλα τα τηλεοπτικά δελτία. Εσείς δε που είστε τόσο εύθικτος και
μας ζητάτε τον λόγο για το παραμικρό, σε αυτά τα δημοσιεύματα δεν άκουσα να λέτε τίποτα κ.
Γεωργιάδη. Γιατί ο κόσμος το’ χει τούμπανο. Αυτά επειδή μας θυμίσατε την Novartis.
Επί του νομοσχεδίου τώρα
Με το υπόψη σχέδιο νόμου επιχειρείται η αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου οργάνωσης και
λειτουργίας του υπαίθριου εμπορίου που περιλαμβάνει το πλανόδιο εμπόριο, τις λαϊκές αγορές,
τις υπαίθριες αγορές φαγητού (street food markets), την αγορά χειροτεχνών/καλλιτεχνών, την
αγορά ρακοσυλλεκτών, την οικοτεχνία, τις κινητές καντίνες. Συγκεκριμένα στο άρθρο 3 του
σχεδίου νόμου καταγράφονται όλες οι μορφές του υπαίθριου εμπορίου. [Με την εξαίρεση των
αγορών παραγωγών βιολογικών προϊόντων οι οποίες ρυθμίζονται από τις διατάξεις της ΚΥΑ
1978/157498/ 2.7.2019].
Για το ιστορικό της υπόθεσης, ο ισχύων νόμος 4497/2017, που καθορίζει τους όρους και τις
προϋποθέσεις για την άσκηση συγκεκριμένων εμπορικών δραστηριοτήτων σε ανοικτό
χώρο, τέθηκε σε ισχύ το Νοέμβριο του 2017. Είναι δηλαδή ένας πρόσφατος νόμος που
3
προσπάθησε να λύσει προβλήματα του χώρου, να ενοποιήσει σκόρπιες διατάξεις, να
εκσυγχρονίσει και να απλοποιήσει διαδικασίες. Ένας σχετικά πρόσφατος νόμος που
ψηφίστηκε με ευρύτατη πλειοψηφία.
Ένας σχετικά πρόσφατος νόμος του οποίου η εφαρμογή ουσιαστικά δεν δοκιμάστηκε στις
βασικές του διατάξεις μιας και
– η ηλεκτρονική πλατφόρμα του ΟΠΣΠΑ (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα
Περιφερειακής Αυτοδιοίκησης) για την ορθή παρακολούθηση των χορηγούμενων
αδειών υπαίθριου εμπορίου, την ανανέωση των στοιχείων αυτών, των διενεργούμενων
ελέγχων και την επιβολή και είσπραξη των προστίμων δεν έχει τεθεί ακόμα σε
εφαρμογή.
– Επομένως δεν έχει προχωρήσει η πλήρης καταγραφή και ψηφιοποίηση των
υφιστάμενων αδειών,
– Δεν έχει πραγματοποιηθεί η νομιμοποίηση νέων λαϊκών αγορών που έχουν
δημιουργηθεί σε κάποιους Δήμους, όπως επίσης
– δεν έχουν προκηρυχθεί νέες άδειες επαγγελματιών.
– Δεν έχει ολοκληρωθεί η έκδοση της δευτερογενούς νομοθεσίας, όπου αυτό
προβλέπονταν.
Πρόκειται δηλαδή για νόμο που δεν έχει εφαρμοστεί πλήρως, άρα δεν έχει ακόμη
αξιολογηθεί στο σύνολό του ( παρά μόνο ίσως σε επιμέρους σημεία του) ώστε να μπορέσουμε
να προχωρήσουμε σε επίλυση πιθανών προβλημάτων που έχει δημιουργήσει, κάτι το οποίο θα
συνιστούσε πραγματική βελτίωση.
[Αν θυμάμαι καλά τον περασμένο Απρίλιο] εν τω μέσω της πρωτόγνωρης κατάστασης που
αντιμετώπιζε η χώρα με την πανδημία COVID 19 και βιώνοντας ένα παρατεταμένο lockdown,
το Υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων ανάρτησε [στα ξαφνικά] για διαβούλευση το σχέδιο
νόμου για τις λαϊκές αγορές και το υπαίθριο εμπόριο, το οποίο έφερνε σημαντικές αλλαγές σε
σχέση με την υφιστάμενη κατάσταση με σημαντικότερες:
Τη διαχείριση των Λαϊκών Αγορών να ανατίθεται σε ιδιώτες (ΣΔΙΤ)
Τη δυνατότητα Νομικά πρόσωπα – Εταιρείες να μπορούν να παίρνουν άδειες και να
συμμετέχουν στις Λαϊκές
Τον πλειστηριασμό ως μέτρο κτήσης του πάγκου
Την κατάργηση των Επιτροπών Λαϊκών Αγορών
Ένα σχέδιο νόμου που δημιούργησε τεράστιες αντιδράσεις και γι’ αυτό αποσύρθηκε. Ένα
σχέδιο νόμου εξαιτίας του οποίου «καρατομήθηκε» ένας Γενικός Γραμματέας [ Ένας Γ.Γ. που
καθ' ομολογίαν αρκετών, έθετε μεγαλοστόμως άμεσα την παραίτησή του στην διάθεση της
4
πολιτικής ηγεσίας σε περίπτωση που θα αποσυρόταν εκείνο… το πρώτο, το αρχικό νομοσχέδιο
για τις Λαϊκές Αγορές].
Κι ερχόμαστε στο σήμερα:
Με το νέο αυτό σχέδιο νόμου καταργούνται τα άρθρα 1-60 του νόμου 4497/2017 με βασική
επιδίωξη, «τη βελτίωση του πλαισίου και τη δημιουργία ενός σταθερού και σαφούς πλαισίου
εποπτείας και ελέγχου της οικείας αγοράς».
Αναρωτιέμαι: πόσο σταθερό και σαφές μπορεί να είναι ένα πλαίσιο που από το 2014 θα
είναι η τρίτη φορά που θα αλλάξει;
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή:
Το σχέδιο νόμου έχει έναν σαφώς τιμωρητικό χαρακτήρα. Σχεδόν παντού επικεντρώνεται
στο πως με την παραμικρή αιτία θα χάνονται οι θέσεις [των παραγωγών κυρίως], πως θα
γίνεται Ανάκληση της Άδειας ώστε στη συνέχεια να μπαίνουν στη διαδικασία των προκηρύξεων
μαζί με άλλους υποψήφιους, με ότι αυτό συνεπάγεται βέβαια. Υπάρχει δηλαδή μια πρόθεση
«αρπαγής» των ήδη υπαρχόντων αδειών και ανακατανομής τους με βάση τα νέα κριτήρια του
νέου σχεδίου νόμου (ηλικία, αριθμός τέκνων, αστεγία, εκπαίδευση κλπ).
Αλήθεια πόσο μεγάλη είναι η διαφοροποίηση για ένα υποψήφιο 28 ετών που λαμβάνει 30
μόρια και έναν άλλο υποψήφιο 41 ετών που λαμβάνει 10 μόρια; Κατά πάσα πιθανότητα ο
υποψήφιος άνω των 40 ετών είναι σίγουρο ότι θα έχει πιο αυξημένες οικογενειακές
υποχρεώσεις. Προς τι λοιπόν αυτή η τόσο μεγάλη διαφοροποίηση στη μοριοδότηση; Πρόκειται
για ηλικίες εξίσου παραγωγικές.
Δηλαδή μετά την λήξη της άδειας επαγγελματίες και παραγωγοί χάνουν τις θέσεις τους και
θα πρέπει να λάβουν μέρος σε προκήρυξη με άλλα κριτήρια (ηλικίας, αριθμού τέκνων, αστεγίας,
κατάρτισης κλπ), για να διεκδικήσουν από την αρχή θέσεις που στην καλύτερη περίπτωση δεν
θα είναι αυτές που είχαν (ηλικία πάνω από 40 ετών). Με ποιο κριτήριο αποφασίστηκε το
συγκεκριμένο κριτήριο;
Οι διατάξεις του σχεδίου νόμου απαγορεύουν την
απρόσκοπτη συμμετοχή και δραστηριοποίηση των παραγωγών στις Λαϊκές Αγορές, οι
οποίοι πλέον θα πρέπει να συμμετέχουν σε προκήρυξη κενών θέσεων, όπου και όταν
προκύπτουν, μια φορά τον χρόνο και μάλιστα με αυστηρό προσδιορισμό των
προϊόντων που πρέπει να παράγουν και να διαθέτουν από τις θέσεις αυτές. Με τις
προκηρύξεις να πραγματοποιούνται μόνο όταν ολοκληρωθεί το πληροφοριακό σύστημα
ΟΠΣΑΑ (Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Ανοικτή Αγορά).
5
Καταλαβαίνετε δηλαδή, ότι έτσι αποκλείεται η είσοδος Νέων Παραγωγών στις Λαϊκές
Αγορές όλης της χώρας, συρρικνώνοντας σκόπιμα το παραγωγικό στοιχείο, με μοναδικό
σκοπό οι καταναλωτές να κατευθύνονται προς τα super markets.
Το χειρότερο δε, είναι το άρθρο 67 όπου προβλέπεται μια υπερπαραγωγή δευτερογενούς
νομοθεσίας, όπου ο εκάστοτε Υπουργός Ανάπτυξης και Επενδύσεων θα αποφασίζει, για το πως
θα λειτουργούν οι Λαϊκές Αγορές, πως θα γίνεται η Αδειοδότηση, πως θα γίνονται οι
Προκηρύξεις, ποια θα είναι τα Δικαιολογητικά για τις Άδειες, ποιοι θα συμμετέχουν στις
Λαϊκές Αγορές, ποια είδη θα πωλούνται κλπ. Γεγονός που καταδεικνύει ότι πρόκειται για
πλαίσιο που ούτε σταθερό είναι ούτε σαφές.
Κυρίες και Κύριοι Βουλευτές
οι Λαϊκές Αγορές, το στάσιμο και το πλανόδιο εμπόριο είναι ένας θεσμός που λειτουργεί στη
χώρα από το 1929 και αποσκοπεί αφενός μεν στη διακίνηση και εμπορία αγροτικών
προϊόντων, από μικρούς κυρίως παραγωγούς, απευθείας στους καταναλωτές σε προσιτές
τιμές και αφετέρου στην παροχή δυνατότητας βιοπορισμού σε αδύναμες και ευάλωτες
κοινωνικές ομάδες που αδυνατούν να αναπτύξουν στεγασμένη εμπορική δραστηριότητα. Η
λαϊκή αγορά είναι ίσως η μοναδική αγορά, στην οποία λειτουργεί πραγματικά ο νόμος της
προσφοράς και της ζήτησης υπέρ του καταναλωτή. Η μοναδική αγορά στην οποία
δημιουργούνται προσωπικές σχέσεις ανάμεσα στους παραγωγούς και τους καταναλωτές. Η
μόνη αγορά που δεν λειτουργεί με πρακτικές καρτέλ και ίσως αυτό να ενοχλεί τα καρτέλ.
Εν τω μέσω της πανδημίας λοιπόν και με πρόσχημα τον εκσυγχρονισμό και την υποτιθέμενη
«στασιμότητα» τους, η κυβέρνηση βάζει ταφόπλακα στις λαϊκές αγορές. Έναν θεσμό με έντονα
κοινωνικό χαρακτήρα, που εδώ και δεκαετίες έχει λειτουργήσει προς την κατεύθυνση του
αμοιβαίου οφέλους παραγωγών και καταναλωτών και συχνά έχει αποτελέσει την μοναδική
διέξοδο της λαϊκής οικογένειας για ποιοτικά και οικονομικά είδη διατροφής.
Αντί να στηρίξει τους παραγωγούς και τους επαγγελματίες, θέτει ανέφικτους όρους για την
δραστηριοποίησή τους και τους επιφυλάσσει εξοντωτικές ποινές, που καθιστούν το πλαίσιο
λειτουργίας στις λαϊκές αγορές ασφυκτικό. Με μόνο στόχο όχι βέβαια των εκσυγχρονισμό του
θεσμού, αλλά την εκδίωξη των μικρότερων παραγωγών και επαγγελματιών από τις λαϊκές
αγορές, τον μόνο χώρο όπου έχουν την ευκαιρία να έλθουν σε επαφή με τον καταναλωτή χωρίς
ενδιάμεσους, χωρίς διαμεσολαβητές.
Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι
Ο νόμος 4497/2017 είναι στη σωστή κατεύθυνση και σε τοπικό επίπεδο μέχρι σήμερα,
διευκόλυνε τη ρύθμιση πολλών εκκρεμοτήτων των λαϊκών αγορών, και του πλανόδιου εμπορίου
εν γένει. Για παράδειγμα διαμορφώθηκαν τα σχεδιαγράμματα των λαϊκών αγορών και
καθορίστηκαν οι θέσεις δραστηριοποίησης των πωλητών. Οι Επιτροπές Λαϊκών Αγορών, οι
6
Τριμελείς Επιτροπές, κλπ ενίσχυσαν την κοινωνική διάσταση των λαϊκών αγορών, είχαν την
αποδοχή όλων των συμμετεχόντων φορέων και διευκόλυναν την ομαλή λειτουργία αλλά και την
αντικειμενικότητα/αξιοπιστία των ελέγχων.
Κατ’ εμάς δεν κρίνεται σκόπιμο να προχωρήσουμε σε νέα νομοθέτηση για το θέμα
ιδιαίτερα μάλιστα όταν το παρόν νομοσχέδιο έχει απώτερο σκοπό να αποδυναμωθεί ο θεσμός
των λαϊκών αγορών, να μετατραπούν οι λαϊκές αγορές σε εμπορικές υπέρ των ιδιωτικών
εταιρειών που θα θελήσουν να δραστηριοποιηθούν στο χώρο και υπέρ των μεγάλων
υπεραγωρών (hypermarkets, supermarkets κλπ) προς τις οποίες επιχειρείται «να
κατευθυνθούν» οι καταναλωτές».